Badanie prostaty – dlaczego jest tak ważne i kiedy warto je wykonać?

Choroby prostaty to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych u mężczyzn – szacuje się, że łagodny rozrost gruczołu krokowego dotyka ponad 80% pacjentów po 75. roku życia. Ponieważ schorzenia te mogą przez długi czas nie dawać żadnych objawów, niezwykle ważne stają się badania profilaktyczne. Co może świadczyć o rozwoju łagodnego przerostu prostaty i kiedy warto rozpocząć diagnostykę?

 

Dlaczego badanie prostaty jest tak ważne?

Prostata to niewielki gruczoł położony pod pęcherzem moczowym, odpowiedzialny m.in. za produkcję płynu wchodzącego w skład nasienia. Wraz z wiekiem rośnie ryzyko chorób dotykających ten narząd – najczęściej stanów zapalnych lub łagodnego przerostu.

Wczesne wykrycie zmian w prostacie ma ogromne znaczenie. Nieleczone schorzenia, choć często przez długie lata nie dają żadnych objawów, w końcu dadzą o sobie znać. Towarzyszące im dolegliwości, przede wszystkim trudności w oddawaniu moczu, znacząco obniżają komfort życia, zaś w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do powikłań, w tym nawracających zakażeń układu moczowego, a nawet uszkodzenia nerek.

 

Kiedy warto wykonać badanie prostaty i jakie są jego rodzaje?

Specjaliści zalecają, aby każdy mężczyzna po pięćdziesiątce raz w roku wykonywał kontrolne badanie prostaty. W przypadku osób z grup ryzyka, u których prawdopodobieństwo rozwoju chorób gruczołu krokowego jest większe, powinni rozpocząć profilaktykę już po 40–45. roku życia. Należą do nich mężczyźni:

• ze schorzeniami prostaty w rodzinie,
• otyli,
• stosujący używki, takie jak papierosy czy alkohol,
• prowadzący niezdrowy tryb życia.

Do urologa należy zgłosić się również wtedy, gdy pojawią się niepokojące objawy, wskazujące na łagodny przerost gruczołu krokowego lub inne choroby prostaty, m.in.:

• osłabiony strumień moczu,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• częste oddawanie moczu w dzień i w nocy,
• naglące parcie na pęcherz,
• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu,
• zaburzenia funkcji seksualnych.

Podstawową metodą diagnostyczną jest badanie per rectum, czyli przez odbyt. Lekarz palpacyjnie ocenia wielkość, konsystencję i obecność ewentualnych guzków prostaty – to prosty i nieinwazyjny sposób pozwalający wykryć wiele potencjalnych schorzeń. Jeśli na tym etapie coś zostanie ujawnione, lekarz może zlecić dokładniejsze badania, np. oznaczenie antygenu swoistego dla prostaty (PSA) czy USG^[1].

 

Leczenie pierwszych objawów łagodnego przerostu prostaty

Objawów łagodnego rozrostu prostaty nie można lekceważyć. Nawet, jeśli początkowo są na tyle lekkie, że w niczym nie przeszkadzają, prędzej czy później nasilą się i zaczną utrudniać codzienne funkcjonowanie.

W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza i zdiagnozować dokładną przyczynę problemów z oddawaniem moczu. W aptekach dostępny jest też bez recepty lek na gruczoł krokowy zawierający ekstrakt z owoców palmy sabałowej, który może złagodzić lekkie objawy przerostu. Działa on poprzez hamowanie enzymu 5-alfa-reduktazy, który przekształca testosteron w jego aktywną postać – dihydrotestosteron (DHT), odpowiedzialny za pobudzanie rozrostu komórek prostaty. Zmniejszenie stężenia DHT może prowadzić do spowolnienia powiększania się gruczołu.

Oprócz tego owoce palmy sabałowej wykazują właściwości przeciwzapalne i przeciwobrzękowe, dzięki którym mogą zmniejszyć obrzęk gruczołu krokowego i poprawić odpływ moczu^[2].

Regularne badania prostaty pozwalają wcześnie wykryć wszelkie zmiany w jej strukturze. Dzięki temu możliwa jest szybka reakcja, która może zahamować nieprawidłowy rozrost komórek i złagodzić dokuczliwe objawy.

^[1]https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/jak-badac-prostate [dostęp 22.07.2025].

^[2]Ateyah, M. A., Abdulridha, M. K., & Alkabee, M. J. (2021). Saw Palmetto Therapy for Lower Urinary Tract Symptoms Associated with Benign Prostatic Hyperplasia Assessment in Iraq. Medico Legal Update, 21: 1448-1454.