Czy z jąkania można skutecznie wyleczyć?

Jąkanie w takim samym stopniu dotyka dzieci, młodzież i osoby dorosłe. I w takim samym stopniu jest uciążliwe dla małych dzieci, jak i dla osób dorosłych. Skuteczne leczenie jąkania wymaga kompleksowej, systematycznej terapii prowadzonej pod czujnym okiem doświadczonych specjalistów, jąkania nie da się wyleczyć samoistnie. 
Klinika Leczenia Jąkania prowadzi terapię dla osób w różnym wieku, naszymi pacjentami są dzieci, młodzież oraz osoby dorosłe. Nasza Klinika jest jedynym miejscem w Polsce, w którym terapią objęte są małe dzieci. Prowadzimy terapię: dwulatków, trzylatków i czterolatków. Dla tych dzieci utworzyliśmy przedszkolną grupę terapeutyczną, która realizuje program terapeutyczny w warunkach przedszkola i przedszkolny program edukacyjny w kontekście wymogów terapii dla dzieci jąkających. 

Co to jest jąkanie?

Na ogół mówiąc o jąkaniu mówi się o czymś, co określa się jako „niepłynne mówienie”. Taki obraz objawów jąkania funkcjonuje wśród rodziców. Z takim poglądem zgadza się wielu specjalistów. Natomiast z naszych obserwacji, poczynionych w czasie pracy z osobami jąkającymi (się) wynika, że jąkanie to coś zdecydowanie więcej niż tylko niepłynne mówienie.

Zauważamy, że niepłynna mowa, jakkolwiek ważny komponent w obrazie objawów, nie jest jedyną właściwością mowy osób jąkających (się). Wnioski, do których dochodzimy po ponad 20 latach pracy, skłaniają nas do refleksji, że jąkanie to coś zdecydowanie więcej niż tylko niepłynne mówienie.

Niepłynna mowa nie jest najważniejszym objawem jąkania. Nie jest też wystarczającym kryterium dla różnicowania między jąkaniem a nie-jąkaniem. Zauważamy, że ona nie różnicuje w istotny sposób mowy osób jąkających (się) od mowy osób niejąkających (się). Proszę zwrócić uwagę, że każdy czytający te słowa, nawet nie będąc osobą jąkającą (się), miał, ma i… będzie epizody niepłynnych wypowiedzi. Dlatego też terapeuci w Klinice Leczenia Jąkania uważają, że podkreślanie niepłynności mowy jako jedynego kryterium jąkania jest niewystarczające, a nawet błędne. Zauważamy również, że okresy niepłynnych wypowiedzi osób jąkających (się) są krótsze od okresów, w których wypowiadają się one w sposób płynny. Taki pogląd również podzielają autorytety z zakresu logopedii.

Podejmując problem niepłynności mowy rozumianej jako wyłączny atrybut jąkania chcemy zwrócić uwagę czytających te słowa na fakt, że jąkanie nie powstaje „w uszach słuchacza” tylko… „w umyśle mówcy”. Stąd też wiele osób, w istocie rzeczy będących osobami jąkającymi, mówi w taki sposób, żeby słuchacze i / lub rozmówcy nie zauważyli ich problemu.

Co warto wiedzieć o jąkaniu

Jąkanie nie wynika z faktu, że mówi się w sposób niepłynny tylko z faktu, że jest się osobą jąkającą i… co chyba najważniejsze nie tyle fakt niepłynnej mowy, co świadomość niemożności płynnego wysławiania się decyduje o byciu jąkającym lub nie.

Mówiąc o jąkaniu trzeba zauważyć, że pojawia się ono zawsze w sytuacjach komunikacyjnych niosących duży ładunek emocjonalny. Niekoniecznie jednak jąkanie musi wiązać się z lękiem. Z naszych obserwacji wynika, że przyczyną jąkania nie  jest lęk. Lęk, a właściwie strach jest  właśnie efektem jąkania. A jeżeli już obserwujemy u pacjenta objawy lęku, to mamy wówczas do czynienia z tzw. lękiem antycypacyjnym. Wnioski z naszych obserwacji, wsparte wynikami naszych badań, wskazują na to, że jąkanie moderowane jest w kontekście stanów emocjonalnych związanych ze wzbudzaniem emocji. 

Fakt ten jest bardzo istotny dla leczącego się pacjenta, dla jego rodziny i dla jego terapeuty. Stąd też terapeuta planując przebieg terapii uwzględnia ten aspekt w programie terapeutycznym. Stąd też w naszym modelu terapia odbywa się tam, gdzie jest ona konieczna, tj. w codziennym życiu pacjenta. Z „zacisza” gabinetu logopedycznego i psychologicznego przeniesiona jest na hałaśliwy tłum.

 Umiejętności nabywane przez pacjenta przed lustrem, w gabinecie logopedycznym, stają się dla niego nieosiągalne w autentycznych sytuacjach komunikacyjnych. Wszystkie działania pacjenta odbywają się przy wsparciu terapeutów oraz członków rodziny.

Skuteczna terapia jąkania

Terapia w Klinice Leczenia Jąkania zorientowana jest na pacjenta i na jego relacje z otoczeniem. Wynika to z faktu, że obraz objawów jąkania u każdego z naszych pacjentów jest  silnie zindywidualizowany, tak więc każdy nasz pacjent jąka się inaczej. Z tego też względu wymaga on indywidualnego podejścia terapeuty. Indywidualizacja przebiegu procesu leczenia jąkania jest postulatem, który leży u podstaw procesu leczenia. Jednocześnie koniecznie trzeba mieć na uwadze, że jąkanie jest zjawiskiem relacyjnym, tzn. objawy jąkania zawsze manifestują się w kontakcie – akt komunikacji / lub relacji z inną osobą. Należy zauważyć, że w takim samym stopniu ten postulat odnosi się do realnych i już realizujących się sytuacji komunikacyjnych, jak i do tych potencjalnie możliwych.        

Celem  pracy terapeutów w Klinice Leczenia Jąkania nie jest uczenie pacjenta stosowania „technik zaradczych” i „strategii radzenia sobie z jąkaniem”, lecz nauczenie go mówienia zgodnie z regułami komunikacji, w której nie musi on myśleć o jąkaniu lub też o tym jak je ukryć. Jąkanie jest umiejętnością, której osoba jąkająca musi nauczyć się, gdyż nikt nie rodzi się jąkającym. Oznacza to, że jąkanie nie jest przekazywane genetycznie. Jak dotąd, nauka nie potwierdziła istnienia genu jąkania. Wobec powyższego „nikt nie musi być osobą jąkającą”. Argumentacja: „…pokochaj swoje jąkanie” lub „…możesz jąkać się w dobrym towarzystwie” nie musi być treścią życia osoby jąkającej. W Klinice Leczenia Jąkania uważamy, że każde JĄKANIE MOŻNA WYLECZYĆ!  Nasi pacjenci uzyskują trwałe efekty terapii.  

Jąkanie bez względu na wiek osoby jąkającej się można  skutecznie wyleczyć, ale wymaga to wiele pracy i samozaparcia.