Próchnica zębów. Zapobieganie, profilaktyka i leczenie próchnicy

Próchnica to choroba, która dotyka coraz więcej osób na całym świecie. W samej Polsce dotyka ona nie tylko dzieci, ale i osoby dorosłe. Z raportu "Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2010–2012” jasno wynika, że statystyczny, dorosły Polak ma aż 13 zębów objętych próchnicą. Nic więc dziwnego, że coraz częściej próchnica określana jest mianem choroby cywilizacyjnej. Na szczęście szybko rozpoznana, może zostać wyleczona.

Nie bagatelizuj problemu próchnicy

Wbrew pozorom próchnica jest najczęściej bagatelizowaną chorobą jamy ustnej. Nieleczona może stać się powodem demineralizacji szkliwa zęba, a w najgorszym przypadku – znajdującej się wewnątrz miazgi. Rozpoznana na wczesnym etapie, może jednak zostać całkowicie wyleczona. Grunt w tym, żeby wiedzieć, jak ją rozpoznać. Nie jest to jednak łatwe. Zwłaszcza biorąc pod uwagę, że zaczyna się ona dość niewinnie.

Etapy rozwoju próchnicy

Choroba ta rozwija się kilku etapowo. Na początku jest ona również ciężka do rozpoznania – zaczyna się bowiem dość niewinnie. Zdaniem stomatologów etapy próchnicy można podzielić na:

1. Powstawanie białych przebarwień – powstają wskutek niedoboru wapnia oraz bakterii, które zaczynają niszczyć szkliwo. W efekcie zaniedbania dochodzi do demineralizacji powierzchni zęba;


2. Rozpad szkliwa – postępująca demineralizacja powoduje rozpad szkliwa, przez co próchnica zaczyna dotykać zęba. Wskutek tego dochodzi do jego uszkodzenia, np. poprzez kruszenie;


3. Rozpad zębiny – dochodzi do uszkodzenia warstwy pomiędzy szkliwem a miazgą zęba, czyli zębiny. Pacjent zaczyna odczuwać silne bóle, a w jamie ustnej dochodzi do powstawania coraz częstszych ubytków, które wymagają wstawiania plomb;


4. Zniszczenie miazgi zębowej – próchnica dociera do najbardziej wrażliwej tkanki w zębie. Wskutek odsłonięcia nerwów i naczyń krwionośnych dochodzi do długotrwałych bóli, które dla wielu są nie do zniesienia;


5. Powstawanie ropnia – ostatni i najbardziej bolesny z etapów rozwoju próchnicy. Może prowadzić także do powstawania poważnych infekcji jamy ustnej, dziąseł, a nawet i kości, w której ząb jest osadzony;


6. Utrata zęba – zaniedbanie ropnia prowadzi do wyrwania zęba.

Rodzaje próchnicy

W zależności od miejsca występowania oraz wieku pacjenta można wyróżnić kilka rodzajów próchnicy. Są to:

• Próchnica wczesna – występuje u dzieci, u których dopiero doszło do wyrżnięciu się zębów;


• Próchnica okrężna – dotyka szyjki zęba, a czasem nawet i jego korzenia;


• Próchnica wtórna – pojawia się na zębach, których ubytki zostały wypełnione;


• Próchnica ukryta – dotyczy zębów, które na pierwszy rzut oka wyglądają na zdrowe. W celu jej wykrycia niezbędne jest wykonanie zdjęcia radiologicznego;


• Próchnica nietypowa – rozwija się na zębach martwych oraz tych, które poddano leczeniu kanałowemu;


• Próchnica butelkowa – dotyka głównie dzieci i rozwija się na ich przednich zębach;


• Próchnica korzenia – występuje u osób z nadmiernie odsłoniętymi szyjkami zębów. Może wymagać usunięcia korzenia;


• Próchnica kwitnąca – pojawia się nagle i na kilku zębach (również zdrowych) i najczęściej dotyczy młodzieży.

Próchnica objawy

W pierwszych stadiach swojego rozwoju próchnica przybiera formę odbarwienia, które pojawia się na szkliwie. W tym samym czasie u pacjentów pojawia się nadwrażliwość na słodkie artykuły spożywcze oraz ciepłe napoje. Z czasem próchnica rozwija się, atakuje coraz większe obszary oraz dociera głębiej. Osłabia strukturę zęba, przez co te zaczynają się kruszyć. Zaniedbanie próchnicy na tym etapie prowadzi do powstawania ubytków w zębach. Te z kolei staja się miejscem zbierania bakterii i kwasów, które przenikają do miazgi zęba. W efekcie dochodzi do powstania stanu zapalnego.

Przyczyny próchnicy

Jak zapobiec próchnicy?

Dzięki odpowiedniej profilaktyce można uniknąć powstawania ubytków wywołanych próchnicą. Zapobieganie próchnicy polega głównie na:

• Unikaniu napojów i artykułów, które zawierają duże ilości węglowodanów;


• Częstym i dokładnym szczotkowaniu zębów pastą, która zawiera fluor;


• Stosowaniu dodatkowych środków, np. nici dentystycznej, płynów do płukania jamy ustnej itp.;


• U kobiet w ciąży i matek karmiących piersią – na niepopełnianiu błędów żywieniowych oraz zbilansowanej diecie.

Jak cofnąć próchnicę?

Na szczęście dla wielu osób, w przypadku próchnicy postęp choroby można nie tylko zatrzymać, ale i cofnąć skutki demineralizacji zębów. Jest tak, ponieważ próchnica rozwija się stopniowo, a rozpoznana we wczesnych etapach – może zostać odwrócona. Jeżeli nie doszło do zniszczeń w zębinie ząb można będzie jeszcze zremineralizować. Proces ten można odwrócić poprzez zachowanie zdrowej i zrównoważonej diety oraz dzięki utrzymaniu higieny na wysokim poziomie. Zaleca się stosowania preparatów bogatych we fluor, nici dentystyczne itp. Bardzo ważne jest także to, by przywrócić jamie ustnej właściwe pH.

Jak pozbyć się próchnicy?

Osobom, które zmagają się z próchnicą, zaleca się:

• Picie dużych ilości wody – pomoże to w przywróceniu naturalnego pH oraz remineralizacji szkliwa;


• Ograniczenie lub wyeliminowanie cukrów – co posłuży zmniejszeniu produkcji kwasów w jamie ustnej oraz spowolni proces demineralizacji;


• Spożywanie produktów o zasadowym pH – głównie warzyw, serów i orzechów;


• Zmniejszenie spożycia produktów o kwaśnym pH – słodkie napoje gazowane, energetyczne, cytrusy oraz inne kwaśne owoce;


• Stosowanie pasty z fluorem – fluor nie tylko odbudowuje strukturę zębów, ale zabija bakterie, które sprzyjają demineralizacji szkliwa;


• Płukanie zębów po jedzeniu – oczyszcza, przywraca naturalne pH oraz zapobiega remineralizacji;


• Żucie gumy do żucia – działa podobnie jak płukanie zębów;

Jak wyleczyć próchnicę?

Zaawansowana próchnica niestety może zostać poddana jedynie opiece lekarza stomatologa. Leczenie próchnicy wymaga bowiem wykonania zabiegów, które mają na celu uratowanie zęba przed jego wyrwaniem. W tym celu dentysta oczyszcza zarażony próchnica ząb, a następnie wykonuje korektę próchnicy za pomocą wypełnienia. Tzw. remineralizacja polega na umieszczeniu z zainfekowanym próchnicą miejscu preparatu, który zawiera duże stężenie fluoru. Dzięki temu zwiększają się szanse na to, że w przyszłości uniknie się dalszych powikłań. Dla lepszych efektów zaleca się wykonanie serii zabiegów. Dzięki temu ząb zostanie odpowiednio zabezpieczony i nie dojdzie do zniszczenia jego miazgi. Niestety jednak rewitalizacja zębów uszkodzonych próchnicą nie zawsze jest możliwa do przeprowadzenia. Leczenie próchnicy często wymaga zastosowania wypełnienia ubytku. Zwłaszcza jeżeli próchnica zniszczyła już szkliwo i wdarła się w strukturę zębiny. W bardziej zaawansowanych przypadkach będzie konieczne zastosowanie korony dentystycznej. Po oczyszczeniu zęba dentysta wypełnia ubytek kompozytem lub preparatem typu cementy glass. Dzięki nowoczesnym technikom i materiałom dentysta bez problemu może dopasować je do naturalnego koloru zębów. W przypadku gdy dojdzie do zniszczenia miazgi zębowej, konieczne będzie przeprowadzenie leczenia kanałowego. W najgorszym przypadku, gdy ząb nie nadaje się do odratowania, konieczne może być także wyrwanie zęba. Dlatego tak ważne jest zdiagnozowanie problemu, zanim dojdzie do poważnych powikłań. Dzięki pomocy dentysty możliwe będzie uratowanie zęba.