Preparaty wykrztuśne – zalecenia do stosowania

Kaszel to odruch obronny organizmu. Służy do usuwania z dróg oddechowych potencjalnych zagrożeń – ciał obcych, patogenów czy nadmiaru śluzu. Wyróżniamy 2 rodzaje kaszlu, czyli suchy i mokry. Ten pierwszy nie przynosi żadnych korzyści, więc najlepiej go hamować. Jednak kaszel mokry jest pożyteczny, bo pozwala pozbyć się śluzu z oskrzeli. Dlatego stosujemy wtedy preparaty wykrztuśne, które ułatwiają ten proces.

W jakich chorobach trzeba rozrzedzać wydzielinę?

Kaszel mokry może pojawić się w wyniku różnych chorób. Niezależnie od przyczyny warto stosować leki wykrztuśne, które ułatwią odkrztuszenie gęstej wydzieliny. Jej nadmiar w oskrzelach to doskonałe środowisko do rozwoju bakterii, więc nie powinna tam zbyt długo zalegać. Leki wykrztuśne przydadzą się podczas:

infekcji górnych dróg oddechowych – większość chorób rozpoczyna się kaszlem suchym, który po kilku dniach przechodzi w mokry,

ostrego zapalenia oskrzeli – zazwyczaj jego przyczyną jest infekcja wirusowa. Również na początku bywa suchy, a dopiero później wydzielina zaczyna się odrywać,

przewlekłego zapalenia oskrzeli i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) – najczęściej są spowodowane paleniem papierosów. Mokry kaszel może być na początku ich jedynym objawem,

rozstrzeni oskrzeli,

mukowiscydozy,

astmy oskrzelowej,

zapalenia krtani,

nowotworu płuc – nasilenie i rodzaj kaszlu mogą być różne, natomiast często to dość wcześnie występujący objaw^[1].

Jak działają preparaty wykrztuśne?

Preparaty wykrztuśne dzieli się na leki:

sekretolityczne – pobudzają odruch kaszlu,

mukolityczne – upłynniają śluz,

mukokinetyczne – poprawiają transport wydzieliny w oskrzelach,

mukoregulujące – regulują procesy produkcji śluzu.

W praktyce wiele preparatów ciężko zaklasyfikować do jednej grupy, ponieważ działają w kilku kierunkach naraz. Na przykład ambroksol to preparat na kaszel, który jednocześnie:

pobudza produkcję rzadkiej wydzieliny rozrzedzającej gęsty śluz w oskrzelach,

poprawia transport wydzieliny,

stymuluje produkcję surfaktantu, który działa ochronnie na pęcherzyki płucne,

działa przeciwzapalnie^[2].

Jak stosować preparaty wykrztuśne?

Leki wykrztuśne stosuj zgodnie z zaleceniami na ulotce, zazwyczaj 2-3 razy dziennie. Nie zażywaj ich później niż 4 godziny przed snem, ponieważ ich działanie mogłoby wywołać kaszel w nocy. Pij też większe niż zwykle ilości płynów – to również upłynnia wydzielinę i ułatwia jej usunięcie.

Nie stosuj jednocześnie preparatów wykrztuśnych z przeciwkaszlowymi. Jeśli kaszel dokucza Ci w nocy, możesz przed snem zażyć lek, który go zahamuje. Jednak w dzień postaraj się odkrztuszać wydzielinę, zamiast blokować odruch kaszlu.

Działanie leków wykrztuśnych możesz wspomóc naturalnymi metodami, np.:

inhalacjami parowymi,

nebulizacjami hipertonicznym roztworem soli,

masażem klatki piersiowej,

oklepywaniem pleców – sprawdza się zwłaszcza u dzieci.

Preparaty wykrztuśne to jedne z ważniejszych leków w terapii zarówno ostrego jak i przewlekłego kaszlu. Nie tylko go łagodzą, ale też poprawiają funkcje oddechowe i samopoczucie w czasie choroby. Na dodatek zmniejszają ryzyko powikłań, jakie mogłyby się rozwinąć w wyniku zalegania flegmy w oskrzelach.

^[1]Krenke, R., Chorostowska-Wynimko, J., Dąbrowska, M., Bieńkowski, P., Arcimowicz, M., & Grabczak, E. et al. (2018). Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych. Lekarz POZ, 4(6), 425-452.

^[2]Jędrzejek, M., Pokorna-Kałwak, D., & Mastalerz-Migas, A. (2020). Praktyczne zastosowanie leków mukoaktywnych. Lekarz POZ, 1, 14-19.