Jak prawidłowo odczytać wyniki badań cholesterolu? Poradnik

Lipidogram, czyli potocznie badanie cholesterolu to jeden z najczęściej przeprowadzanych testów laboratoryjnych. Nie bez powodu, ponieważ parametry lipidowe wiele mówią o stanie zdrowia, w tym o ryzyku rozwoju miażdżycy. Zastanawiasz się, jak je prawidłowo odczytać? Co może stanowić powód do niepokoju? Wyjaśniamy.

Badania cholesterolu: jakie się przeprowadza?

Chociaż często można usłyszeć o tym, że ktoś „ma wysoki cholesterol”, takie stwierdzenie nie jest do końca precyzyjne. Wyniki badań tego typu są znacznie bardziej rozbudowane. Po pobraniu jednej próbki krwi bada się ją pod kątem kilku parametrów. Są nimi najczęściej:

• TC, czyli cholesterol całkowity;
• cholesterol HDL;
• cholesterol LDL;
• trójglicerydy[1].

Lekarz potrzebuje informacji o wszystkich tych elementach, aby mógł postawić precyzyjną diagnozę i ocenić, czy profil lipidowy pacjenta jest w normie, czy też nie.

Co oznaczają poszczególne parametry profilu lipidowego?

Zastanawiasz się, jak odczytywać wyniki poszczególnych parametrów lipidogramu? Zanim przejdziemy do norm, warto wyjaśnić, czym tak naprawdę są poszczególne elementy uwzględnione w wynikach.

• TC, czyli cholesterol całkowity mówi o łącznym poziomie cholesterolu w organizmie, zarówno tego dostarczonego z żywnością, jak i wytworzonego w wątrobie. Warto pamiętać, że cholesterol jako taki jest ważnym składnikiem dla prawidłowej pracy ustroju, ponieważ m.in. jest budulcem błon lipidowych, uczestniczy w przekazywaniu sygnałów nerwowych czy stanowi prekursor syntezy witaminy D3 i hormonów steroidowych[2]. Niższy poziom jest lepszą wiadomością, ale lekarz musi przyjrzeć się temu, jakie są proporcje między „dobrym” a „złym” cholesterolem, aby postawić diagnozę.
• Cholesterol LDL to jedna z frakcji lipidowych, a dokładniej lipoproteiny o małej gęstości. Mówi się o nich, że to „zły” cholesterol, ponieważ cząstki te przyczyniają się do odkładania cholesterolu w tętnicach, a co za tym idzie – do rozwoju miażdżycy[3]. Im jest ich mniej, tym lepiej.
• Cholesterol HDL, czyli lipoproteiny o wysokiej gęstości odpowiadają za odprowadzanie cząstek cholesterolu do wątroby w celu ich zmetabolizowania. Dlatego są określane jako „dobry” cholesterol[4]. Dlatego im jest ich więcej, tym lepiej.
• Trójglicerydy to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Ich zbyt wysoka ilość we krwi (spowodowana przede wszystkim niewłaściwą dietą) to czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Jak wyglądają normy cholesterolu w wynikach badań?

Wiesz już, za co odpowiadają poszczególne parametry sprawdzane w ramach lipidogramu. Teraz czas na odczytanie wyników. Najczęściej w otrzymanych z laboratorium wynikach znajdziesz oznaczenia norm oraz wskazanie tych parametrów, które zostały przekroczone.

Normy kształtują się tak jak poniżej:

• cholesterol całkowity < 190 mg/dl,
• cholesterol LDL < 115 mg/dl,
• cholesterol HDL > 50 mg/dl u kobiet i 40 mg/dl u mężczyzn,
• trójglicerydy < 150 mg/dl.

Laboratorium mogło też wskazać wartości, stosując jednostkę mmol/l. W tym ujęciu normy wyglądają następująco:

• cholesterol całkowity < 5 mmol/l,
• cholesterol LDL < 3 mmol/l,
• cholesterol HDL > 1,3 mmol/l u kobiet i 1 mmol/l u mężczyzn,
• trójglicerydy < 1,7 mmol/l[5].

Warto wiedzieć, że jeśli pacjent ma wyższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, normy LDL są niższe. Przykładowo dla osób z dużym ryzykiem jest to <1,8 mmol/l lub 70 mg/dl. Dlatego wyniki trzeba zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Złe wyniki cholesterolu i co dalej?

Z wyników lipidogramu wynika, że masz za wysoki poziom LDL i trójglicerydów? A może występują inne odstępstwa od normy? To powód do uważnego zadbania o swój stan zdrowia. Bez obawy – lekarz nie zawsze od razu zaleci przyjmowania leków. W pierwszej kolejności najczęściej zarekomenduje wprowadzenie zmian w stylu życia[6]. Jakich?

Wprowadzenie zdrowej diety

Chodzi przede wszystkim o ograniczenie w jadłospisie tłuszczów nasyconych, czyli pochodzenia zwierzęcego – np. z mięsa czy produktów mlecznych, takich jak masło czy tłuste sery, na rzecz tych pochodzenia roślinnego. Warto zatem sięgać np. po warzywa strączkowe, orzechy, a także postawić na miękką margarynę kubkową do smarowania pieczywa zamiast masła.

Najlepiej sprawdzają się produkty takie jak np. Optima Cardio. Poza tym, że stanowią cenne źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, zostały wzbogacone o sterole roślinne. Te związki przyczyniają się do obniżenia poziomu cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety[7].

Poza tym z jadłospisu warto wyeliminować tzw. fast foody i wprowadzić więcej produktów pełnoziarnistych, a także owoców i warzyw.

Codzienna aktywność fizyczna

Ruch to zdrowie – m.in. z uwagi na wsparcie prawidłowej pracy serca, a także utrzymania optymalnej masy ciała. Dlatego warto poćwiczyć chociaż ok. 20-30 min dziennie. Jako minimum WHO zaleca 150-300 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo[8].

Zrezygnowanie z używek

Szczególnie istotne jest rzucenie palenia tytoniu, a także powstrzymanie się przed nadmiernym spożywaniem alkoholu.

Wprowadzenie kilku prostych zmian może sprawić, że kolejne wyniki badań cholesterolu będą wyglądać lepiej. Warto się o to postarać.

[1] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram
[2] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol-funkcje-zrodla-frakcje-stezenie
[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/318403,cholesterol-ldl-normy
[4] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy
[5]https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/60580,wysoki-poziom-cholesterolu-kiedy-nalezy-przyjmowac-leki[6]https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia[7] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
[8] https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej/