Dieta niskobiałkowa - na czym polega i kiedy ją stosować

Dieta niskobiałkowa to dieta lecznicza, która jest zalecana nie tylko osobom zmagającym się z niewydolnością nerek i wątroby, ale także wymogiem przy leczeniu leczenia chorób, w które wynikają z zakłócenia metabolizmu aminokwasów. Należy do nich fenyloketonuria. Na czym polega dieta niskobiałkowa? Dla kogo jest szczególnie ważna i jak ją stosować?

Dieta niskobiałkowa – dla kogo jest przeznaczona?

Ponieważ dieta niskobiałkowa jest dietą leczniczą, jest przede wszystkim wskazana osobom zmagającym się z różnorodnymi chorobami lub ich symptomami, np. niewydolnością nerek i wątroby. Stosuje się ją też w przebiegu chorób trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Jest też kluczowa w  przypadku tyrozynemii, którą wywołuje niedobór enzymu istotnego w przemianie białka, a także w chorobie zwanej fenyloketonurią (w skrócie PKU) – dziedzicznej choroby metabolicznej, w której fenyloalanina (rodzaj aminokwasu) gromadzi się w organizmie i dostaje do krwi będąc przyczyną wielu poważnych schorzeń, w tym nawet upośledzenia umysłowego.

Na czym polega dieta niskobiałkowa?

Dieta niskobiałkowa polega - jak sama nazwa wskazuje - na ograniczeniu spożywania produktów zawierających białko. Jego ilość jest zależna od tego, jaką dawkę toleruje organizm chorego, a zatem dobierana indywidualnie dla danej osoby. Trzeba też uważać, by jednocześnie zapewnić choremu pełnowartościowy jadłospis. Innymi słowy, składniki diety niskobiałkowej trzeba dobierać tak, by nie dopuścić do niedoborów pokarmowych.

W chorobach z wadą metabolizmu białka (ograniczonej tolerancji pewnych aminokwasów jak np. fenyloalanina w fenyloketonurii) dieta niskobiałkowa polega na ograniczeniu konkretnego aminokwasu, ponieważ nie jest on poprawnie metabolizowany. Trzeba przy tym pamiętać, że nie można całkowicie wyłączyć go z diety, ponieważ zbyt niski poziom aminokwasów w diecie również  jest szkodliwy. Dzieje się tak, ponieważ nawet minimalne ilości są niezbędne dla organizmu. Z tego względu zawartość białka i aminokwasów w diecie określają normy. 

Przyjmuje się, że ilość białka w diecie powinna wynosić 40-50 g na dobę, chyba że pacjent cierpi na niewydolność nerek lub wątroby i powinien przyjmować mniejsze dawki białka na dobę (poniżej 20-30 g). Ważne, by dostarczane białko było także pełnowartościowe. Dla przykładu pacjenci z fenyloketonurią stosują dietę niskofenyloalaninową, która dostarcza im konkretną ilość kalorii. Chorzy na PKU przyjmują też specjalne preparaty, które zawierają wolne aminokwasy i zaspokajają około 80-85% podaży białka. Ponadto przyczyniają się one do obniżenia poziomu fenyloalaniny we krwi, a także zwiększają jej tolerancję w codziennej diecie. 

Co jeść, a czego nie jeść w diecie niskobiałkowej? 

Pokarmy bogate w fenyloalaninę to: rośliny strączkowe, nasiona, mleko i produkty mleczne, mięso (w tym drób, ryby), jaja, mąka, kasza, rośliny strączkowe, soja, orzechy, produkty zbożowe (pełne ziarno), kakao, czekolada, żelatyna, a także substancja słodząca aspartam (należy unikać napojów, które są nim słodzone)

W diecie niskobiałkowej chorego są dopuszczalne owoce i warzywa, które mają określoną ilość fenyloalaniny, czyli mniej niż 75mg/100mg produktu. Są to: mango, mandarynki, wiśnie, truskawki, jabłka, brzoskwinie, morele, pomidory, rzodkiew, seler, ogórek. Dieta niskobiałkowa bywa dość restrykcyjna, ponieważ eliminujemy w niej dużą ilość naturalnych źródeł białka, dlatego ważna jest także suplementacja witamin (w tym B12) i składników mineralnych.  Dowiedz się więcej: sprawdź, jakie są produkty niskobiałkowe w diecie - jak skomponować z nich jadłospis i poznaj przykładowe przepisy diety niskobiałkowej.