Choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest również znana jako zwyrodnienie stawów. Jest to jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych i uważa się ją za najważniejszą przyczynę niepełnosprawności osób w podeszłym wieku. Poza tym ma ona bardzo duży wpływ na codzienne funkcjonowanie danej osoby oraz na jakość jej życia.

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest to częsta choroba układu ruchu. Ma związek z zaburzeniami jakości oraz ilości chrząstki stawowej, której funkcja polega na amortyzowaniu ruchów stawu i umożliwianiu przesuwania się powierzchni stawowych.

Wraz z upływem czasu dochodzi także do uszkadzania innych struktur, takich jak: kość pod chrząstką stawową, torebka stawowa, otaczające staw więzadła oraz ścięgna i mięśnie. W związku z tym pojawia się ból oraz sztywność stawu, a potem zniekształcenie jego obrysów oraz ograniczenie jego ruchomości. Choroba ta bardzo często atakuje kolana, biodra, kręgosłup, stawy palców rąk i stóp, ale też może ona dotyczyć każdego stawu.

Przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawów

Czynniki powodujące chorobę zwyrodnieniową stawów, na które można mieć wpływ to:

• otyłość – im większa jest masa ciała, tym większe jest ryzyko rozwoju tej choroby,


• osłabienie mięśni, które otaczają staw – odpowiadają one za stabilizację stawu i zapewnienie płynności ruchu,


• czynniki zawodowe — np. choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych może mieć związek z podnoszeniem ciężkich przedmiotów albo długotrwałym staniem,


• uprawianie sportu – chodzi tutaj o aktywność, która ma związek z nadmiernym przeciążeniem stawów i urazami, np. podnoszenie ciężarów lub zapasy, które są przeważnie uprawiane wyczynowo,


• zaburzenia budowy stawu – np. koślawość i szpotawość kolan, niestabilność stawu po urazie.

Tutaj można jeszcze wymienić czynniki, którym nie da się zapobiec:

• wiek – ryzyko pojawienia się choroby zwyrodnieniowej stawów zwiększa się wraz z wiekiem,


• płeć żeńska – kobiety chorują częściej niż mężczyźni, a do jej nasilenia się dochodzi po menopauzie,


• czynniki genetyczne – ważne znaczenie mają przeważnie w chorobie zwyrodnieniowej stawów rąk i kolan.

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów

Pierwsze objawy tej choroby zaczynają się pojawiać pomiędzy 40. a 60. rokiem życia. Mogą one odnosić się do jednego albo do wielu stawów, co występuje rzadziej. Najpierw objawy pojawiają się tylko podczas ruchu, a potem także w trakcie spoczynku i w nocy.

Charakterystyczne objawy tej choroby to:

• ból – jest to ból mechaniczny, który pojawia się przy ruchach stawów i występuje w spoczynku, a następnie nasila się pod koniec dnia,


• sztywność – najczęściej pojawia się tzw. sztywność poranna, która ustępuje przeważnie po 5-10 minutach i może się powtarzać w ciągu dnia po okresie bezruchu, a jest to tzw. sztywność startowa,


• ograniczenie ruchomości – zajęte chorobą stawy bardzo często tracą pełny zakres ruchu. Na przykład może pojawić się problem z wyprostowaniem albo zgięciem kolana. Może też dojść do nagłego zablokowania ruchu w stawie za pomocą fragmentów oderwanej chrząstki,


• trzeszczenia – można je odczuwać przy ruchach stawu z powodu tarcia o siebie nierównych powierzchni stawowych,


• zniekształcenie i poszerzenie obrysów – ma związek ze zmianą osi ustawienia stawu, powstawaniem wyrośli kostnych albo wysięku.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Leczenie[1] ma na celu złagodzenie albo usunięcie dolegliwości, a także utrzymywanie aktywnego trybu życia. Przy tej chorobie stosowane jest leczenie niefarmakologiczne, a także farmakologiczne i chirurgiczne.

Postępowanie niefarmakologiczne to bardzo ważny element leczenia, który przyczynia się do zmniejszenia objawów choroby. Tutaj pomóc może:

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,


• wykonywanie ćwiczeń fizycznych,


• odciążanie stawów,


• unieruchomienie,


• krioterapia, czyli okłady z lodu,


• powierzchowne stosowanie ciepła,


• wykorzystywanie urządzeń, które pomagają w wykonywaniu codziennych czynności,


• edukacja oraz wsparcie.

Natomiast z metod farmakologicznych[2] można zastosować bezpieczny lek przeciwzapalny. Bardzo dobrze sprawdza się ten, który w swoim składzie zawiera substancję czynną deksketoprofen. Jest to preparat, który należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe. Zalecany jest w objawowym leczeniu bólu od łagodnego po umiarkowany.

Stosowane są także inne preparaty farmakologiczne, np. leki, które są podawane do wnętrza stawu, takie jak glikokortykosteroidy. Poza tym stosuje się również leczenie chirurgiczne. Najczęściej jest ono wykorzystywane przy zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej, która znacznie utrudnia aktywność fizyczną, a także powoduje trudności z opanowaniem bólu i nie odpowiada na inne rodzaje leczenia.

Referencje:

1. Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia [w:] „Forum Reumatologiczne”, 2016, t. 2, nr 2.
2. Woroń J., Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów – aktualne zalecenia [w:] „Lekarz POZ”, 1/2020.

[1] Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia [w:] „Forum Reumatologiczne”, 2016, t. 2, nr 2.

[2] Woroń J., Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów – aktualne zalecenia [w:] „Lekarz POZ”, 1/2020.