Badania w kierunku nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ) - to warto wiedzieć

Prawidłowe rozpoznanie choroby zapalnej jelit jest szansą na złagodzenie objawów i osiągnięcie stanu remisji. Lista badań jest dość długa, dlatego warto korzystać z wiedzy lekarza, który zleci te najpotrzebniejsze. Chociaż diagnostyka NChZJ jest wieloetapowa, nie należy się zniechęcać. Sprawdź, jakie badania w kierunku NChZJ należy wykonać.

Czym są nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ)?

Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), do których należą: choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) wywołują szereg dolegliwości, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Ich cechą charakterystyczną jest fakt, że wywołują przewlekły stan zapalny w przewodzie pokarmowym.

W przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna zapalenie w obrębie jelit prowadzi do uszkodzenia ich ścian, powodując zaburzenia wchłaniania, dolegliwości bólowe i szereg objawów związanych z pracą układu pokarmowego. Mogą występować bóle brzucha, nudności i wymioty, utrata masy ciała, biegunki z domieszką krwi, a także objawy spoza przewodu pokarmowego, takie jak zapalenie stawów czy choroby narządu wzroku.

Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są podobne, jednak te choroby różnią się przede wszystkim umiejscowieniem ognisk zapalnych.

W przypadku WZJG zmiany są zlokalizowane w jelicie grubym i okolicach odbytnicy. W chorobie Leśniowskiego-Crohna stany zapalne mogą występować na całej długości przewodu pokarmowego, od jamy ustnej aż do odbytu. [3]

Jakie są przyczyny wystąpienia NChZJ?

Pomimo wielu badań nie udało się ustalić przyczyny chorób zapalnych jelit, ale można stwierdzić, że jednym z czynników jest genetyka, a także czynniki środowiskowe. Duże znaczenie może mieć również układ odpornościowy. Jeśli działa on nieprawidłowo, nie reaguje na patogeny z zewnątrz, powodując stany zapalne w organizmie. [3]

Nieswoiste choroby zapalne jelit mogą się ujawnić w dowolnym wieku, ale najwięcej objawów występuje u osób młodych pomiędzy 20. a 30. rokiem życia. Większa zachorowalność jest także obserwowana w grupie 50-70-latków. [2]

Choroby jelit występują głównie w krajach wysokorozwiniętych. Może to wynikać z szybkiego uprzemysłowienia, rozwoju medycyny, sterylnych warunków bytowych oraz dobrej dostępności do wysokoprzetworzonej żywności. Czynniki te powodują, że ekspozycja na antygeny jest opóźniona, przez co układ odpornościowy nie działa w pełni i zostaje zaburzona równowaga mikroorganizmów w jelitach (tzw. flora jelitowa). U chorych na NChZJ można stwierdzić wzmożoną aktywację limfocytów T, które wytwarzają nadmiar cytokin odpowiedzialnych za stany zapalne. [3]

Nie bez znaczenia dla rozwoju chorób zapalnych jelit jest styl życia, a w szczególności spożywanie dużych ilości przetworzonej żywności, bogatej w tłuszcze trans i cukier rafinowany. Czynniki te, w szczególności u młodych, powodują słabą stymulację układu odpornościowego i gorszy rozwój jej mechanizmów ochronnych. Na zachwianie mikrobioty jelitowej wpływa także stosowanie antybiotyków. Ich nadmiar prowadzi do zaburzeń równowagi bakteryjnej i rozwoju chorób zapalnych jelit. [2]

Jak przebiega leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit?

Prawidłowe rozpoznanie NChZJ pozwala na włączenie odpowiedniego leczenia, które poprawi codzienność chorego oraz utrzyma chorobę w remisji. W diagnostyce choroby wykorzystuje się: [4]

● badanie przedmiotowe przeprowadzone przez lekarza,

● badania krwi (CRP, OB, morfologia krwi, próby wątrobowe),

● badania kału,

● ogólne badanie moczu,

● nieinwazyjne badania obrazowe (USG, RTG),

● rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową,

● kolonoskopię lub gastroskopię,

● enterografię lub enteroklizę.

Na podstawie wyników badań, wywiadu lekarskiego i objawów można dopasować farmakologię i dietę. W terapii stosuje się przede wszystkim leki przeciwzapalne oraz

immunosupresyjne. Mają one za zadanie kontrolowanie choroby, zmniejszenie dolegliwości, jednak nie prowadzą do całkowitego wyleczenia. [1]

Leki stosowane w okresie remisji mogą różnić się od tych stosowanych w trakcie rzutu choroby. Właśnie dlatego bardzo ważne jest trzymanie się zaleceń lekarskich i nie odstawianie leków na własną rękę. Samodzielne modyfikacje dawek czy całkowita rezygnacja z leków może pogorszyć stan pacjenta.

Jedną z opcji leczenia jest stosowanie leków sterydowych. Są one zalecane w przypadku ciężkiego rzutu choroby. Mogą być podawane dożylnie, jak również doustnie. W przypadku braku skuteczności terapii sterydowej rozwiązaniem mogą być leki biologiczne. [4] Leki biologiczne to leki zawierające substancje czynne pochodzenia biologicznego, czyli zawierające w sobie żywe komórki lub organizmy. Do ich tworzenia wykorzystywane są przeciwciała monoklonalne, białka fuzyjne i rekombinowane białka ludzkie. [1]

W ciężkich przypadkach, kiedy farmakologia jest niewystarczająca, a objawy stają się coraz bardziej nasilone, rozwiązaniem może być leczenie operacyjne. Polega ono na wytworzeniu stomii na jelicie grubym lub cienkim. W wielu sytuacjach jest to najlepsze rozwiązanie.

Więcej informacji o objawach, diagnostyce i leczeniu NChZJ można znaleźć na portalu informacyjno-edukacyjnym jelitowe.pl, który został stworzony przez grono ekspertów i ma na celu przedstawianie rzetelnych oraz aktualnych informacji na temat nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Bibliografia

1. Cai Z, Wang S, Li J., Treatment of inflammatory bowel disease: a comprehensive review, Front Med (Lausanne) 2021; 8: 765474.

2. Iwańczak B. i Iwańczak F., Zmienność epidemiologiczna i kliniczna zapaleń jelit u dzieci. Pediatria Współczesna; 2009, 11(2), s. 63-66.

3. Zatorski H., Sałaga M., Zielińska M., Fichna J., Czynniki genetyczne w patogenezie, przebiegu i leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit, “Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej”, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, vol. 69, 2015, s. 335-344.

4. Eder P., Kaniewska M., Matuszczyk M., Michalak A., Nieswoiste choroby zapalne jelit Jak z nimi żyć?, Wydawnictwo ITEM, Warszawa 2022.

Copyright© 2024 Takeda Pharmaceutical Company Limited.

Wszystkie prawa zastrzeżone.

Wszystkie znaki handlowe są własnościami ich prawowitych właścicieli.

Materiał powstał na zlecenie firmy Takeda Pharma, która pokryła koszty jego przygotowania i dystrybucji. Jest przeznaczony dla szerokiej publiczności w Polsce.

C-ANPROM/PL/ENTY/0422 06/2024

Takeda Pharma Sp. z o.o.

ul. Prosta 68

00-838 Warszawa, Polska,

Tel.: +48 22 608 13 00 lub 01

www.takeda.com/pl-pl